Cerkiew prawosławna św. Kosmy i Damiana

Cerkiew prawosławna pw. Śśw. Kosmy i Damiana

Cerkiew św. Kosmy i Damiana w Bartnem, jedna z cerkwi prawosławnych na Łemkowszczyźnie, zbudowana została w 1928 r. W odróżnieniu od typowych zachodniołemkowskich cerkwi wieżowych, nawiązuje swoją formą architektoniczną do cerkwi bojkowskich, niespotykanych na terenie woj. małopolskiego. Trójdzielna, na osi podłużnej, z szerszą nawą pośrodku, poprzedzona jest przedsionkiem od zachodu i wielobocznie zamkniętym prezbiterium od wschodu. Wieś Bartne długo broniła się przed przyjęciem unii brzeskiej. Jeszcze na początku XVIII w. w ramach państwa gorlickiego, trzymała się twardo wiary przodków. W 1743 roku, nie chcąc zmiany wyznania wyjechało na prawobrzeżną Ukrainę kilka rodzin, między innymi Wasyl Szkurat – ojciec słynnego kompozytora Dymitra Bortnańskiego. Po rozpadzie Austro -Węgier i powrocie 4/5 wsi do prawosławia oraz niemożności korzystania z dotychczasowej świątyni, postanowiono wybudować nową. Pierwszą Służbę Bożą odprawiono 18 marca 1928 roku, fundamenty pod cerkiew poświęcono 30 września, a w końcu listopada budynek przykryto dachem. Budowę prowadzono systemem gospodarczym. Ze względu na szczupłość środków finansowych nie zatrudniono drogich wykonawców, a prace prowadzili sami mieszkańcy. Przy budowie wzorowano się cerkwią w Krzywej zmniejszając wymiary budowanej świątyni o około 50%. Niestety popełniono kilka ważnych błędów budowlanych: usytuowanie na terenie podmokłym i żwirowym, brak odwodnienia, brak stabilizacji ścian (zastosowano wyłącznie dyble), zbyt krótka strzecha, użycie świeżego drewna. Błędy te spowodowały znaczną degradację świątyni, na szczęście w ostatnich latach przeszła ona gruntowny remont. Wewnątrz możemy zobaczyć wiele elementów zabytkowego wyposażenia jak, przekazany w 1934 roku przez Ławrę Poczajowską ikonostas, XVIII-wieczne ikony proroków (przykład ikonografii karpackiej), ikony Bogurodzicy i Archanioła Michała z przełomu XIX i XX w., a także cztery ikony Teofila Kopystiańskiego ucznia Matejki. Na uwagę zasługuje również tabernakulum i płaszczenica ofiarowana przez amerykańskich emigrantów z Bartnego, jak również współczesna kolorystyka i polichromia wykonana na wzór bizantyjski. Obok cerkwi można zobaczyć pomnik pochodzącego z Bartnego Dymitra Bortniańskiego. Autorem kamiennego pomnika jest gorlicki artysta rzeźbiarz Zdzisław Thol, który w wyjątkowy sposób potrafił uchwycić rysy kompozytora. Postać wyrasta z kamienia jak muzyka Dymitra wyrastała z jego korzeni, z jego łemkowskiego serca. Bortniański stoi przechylony, wsłuchuje się w muzykę stojącej obok cerkwi, wiatru i gór, zadumany w myślach zapisuje nuty. Rzeźba ma wydłużone proporcje, co nadaje jej mistyczny wschodni charakter, uderza prostotą, ale skłania także do zatrzymania się i refleksji.

Multimedia


 
Pobierz bezpłatną aplikację VisitMałopolska
 
Android
Apple iOS
Windows Phone
<
>
   

Powiązane treści