Jest to najcenniejszy zabytek stanowiący serce muzeum. Całe założenie składa się z sześciu budynków, które stoją nieprzerwanie na tym samym miejscu od ponad 400 lat. Najstarszym z nich jest właśnie dwór. Jego starsza część pochodzi z początku XVII w., nowsza jest datowana na 1784 (data widnieje w salonie na potężnym sosrębie - belce pod sufitem). Niegdyś była to sołtysia, a później szlachecka siedziba rodziny Moniaków z Zubrzycy Górnej, którzy zaliczali się do szlachty kurialnej (cząstkowej, posiadali części wsi). Na dawnej Orawie ród ten miał ogromne znaczenie. Działalność, poglądy i ambicje kolejnych dziedziców wpływały bezpośrednio na dzieje regionu, a ich siedziba była swego rodzaju centrum gospodarczo-kulturalnym. Dwór wraz z otaczającymi go budynkami gospodarczymi to także przykład współistnienia budownictwa „pańskiego” z „chłopskim”, góralskim, gdzie różnorodne style i formy splatały się z lokalną tradycją budowlaną. Całość tego wyjątkowego kompleksu dworskiego odbiegała charakterem od reszty wsi, tak jak i dwór odbiega swoim wyglądem od innych znanych założeń tego typu. Usytuowanie, bryła budynków, otaczające je drzewa – to wszystko zwracało uwagę, świadcząc o zamożności i statusie społecznym mieszkańców dworu. Wnętrze dworu można podzielić na dwie części, chłopską i dworską. Pierwsza, starsza, charakterem przypomina zwykłe wiejskie chałupy, składa się z czarnej i białej izby oraz trzech komór. Drugie, nowsze, północno-zachodnie skrzydło dworu, to tzw. część dworska. Powstało w 1784 r.