Jesteś przy budynku nadszybia szybu Sutoris, jeśli chcesz zwiedzić Kopalnie Soli Bochnia , najstarsza kopalnie soli w Polsce, wpisaną na listę Światowego dziedzictwa UNESCO, udaj się na ul. Campi 15, zjazdy do kopalni odbywają się szybem Campi. Bilet możesz kupić online lub w kasie na miejscu.
Szyb Sutoris to najstarszy czynny szyb w górnictwie polskim, wybito go w poł. XIII w. jeszcze przed założeniem miasta. Uważany jest, obok nieistniejącego szybu Gazaris, za pierwszy szyb kopalni bocheńskiej. Niektórzy uzasadniają to pierwszeństwo powołując się na legendę o odnalezieniu soli kamiennej w Bochni. Według niej odkrycie miało charakter cudowny, dzięki pierścieniowi królewny węgierskiej Kunegundy (Kingi), którą poślubił książę polski - Bolesław zwany później Wstydliwym. Kinga miała wrzucić ów klejnot do kopalni w Marmarosz, podarowanej jej jako wiano przez ojca - króla Belę IV. Przedziwnym trafem pierścień Kingi wydobyto wraz z pierwszym okruchem soli bocheńskiej. Legenda lokalizuje to nadzwyczajne wydarzenie w ogrodzie szewca (szewc to w języku łacińskim sutor, stąd rzekomo nazwa szybu - Sutoris, Szewczy, Szewcza Góra). Istotnie nazwa szybu wyraźnie łączy się z szewcem, czy szewcami, lecz zupełnie z innego powodu. Najstarsza wzmianka źródłowa o szybie dotyczy 1397 r. i wymienia nazwę Szewcza Góra. Okazuje się, że w XVI w. znaczne udziały w dochodach z tego szybu miał cech szewców - jedna z najliczniejszych i najbogatszych korporacji działających wówczas w Bochni. Początkowa głębokość szybu nie przekraczała 60 - 70 metrów, czyli sięgała pierwszego poziomu kopalni pod nazwą Danielowiec. Do głębszych pokładów soli docierano za pomocą szybików wewnętrznych. W XIV i XV w. Sutoris był jednym z głównych szybów wydobywczych kopalni bocheńskiej. W następnym stuleciu utracił jednakże to znaczenie w związku z zapoczątkowaniem eksploatacji łatwiej dostępnych pokładów soli. Do głębszych pokładów sięgnięto dopiero w XVIII w. Przez następne kilkadziesiąt lat znów wydobywano znaczne ilości soli szybem Sutoris. W 1829 r. osiągnięto za pomocą szybu Sutoris poziom Wernier (138 m), rok później poziom August (176 m), na przełomie XIX i XX w. poziom Gołuchowski (289 m). Nadszybie Sutoris zmieniało się na przestrzeni stuleci wielokrotnie, w zależności od zastosowanych urządzeń wydobywczych. Na dziewiętnastowiecznych rycinach doskonale widoczna jest charakterystyczna rotunda budynku szybowego, gdzie zainstalowany był kierat wyciągowy. Zbudował ją inż. Karol Kuczkiewicz. W 1874 r. zainstalowano nad szybem Sutoris pierwszą w kopalni bocheńskiej maszynę wyciągową o napędzie parowym. Zbudowano w tym czasie nowe nadszybie o konstrukcji szachulcowej i kotłownię z wysokim kominem do wytwarzania pary. Obecne budynki nadszybia zostały wzniesione w latach 1905 - 1906 według projektu krakowskiego architekta Ferdynanda Lieblinga, w stylu późnego historyzmu z elementami secesji. Konstrukcje stalowe wykonała firma Józefa Góreckiego z Krakowa. W szczycie głównego budynku, ze stalową wieżą wyciągową, znajduje się płaskorzeźbiony Orzeł Biały na czerwonym polu. Szyb był wielokrotnie przebudowywany. Ostatni generalny remont przeprowadzono w latach 1993 - 1995 wymieniając wieżę oraz poszerzając otwór szybowy. Dotychczasową obudowę drewnianą w dolnym odcinku zastąpiono betonową. Otwór szybowy ma przekrój eliptyczny o dużej średnicy - 4,5 m. Obecnie nad szybem pracuje maszyna elektryczna firmy Siemens z 1916 r., którą zainstalowano w 1954 r. zamiast maszyny parowej zniszczonej w latach II wojny światowej. Maszyna gruntownie zmodernizowana, napędzana jest silnikiem elektrycznym o mocy 75 KM. Wcześniej pracowała nad szybem Górsko w Wieliczce. W przeszłości w rejonie obecnej ul. Solnej znajdowały się jeszcze dwa inne szyby. W pobliżu dzisiejszej wysepki ze skwerkiem rozdzielającej jezdnię ul. Solnej, znajdował się kiedyś szyb Hermolausa. Pierwsza informacja o nim pochodzi z XV w . Usytuowany był pomiędzy szybem Sutoris, a znajdującym się w północno – wschodnim narożniku Rynku szybem Wielkim. Sól eksploatowano nim dość krótko, gdyż już w 1605 r. odnajdujemy wzmianki o tym iż pozostało po nim tylko zapadlisko.
Pomiędzy szybami Sutoris i Gazaris, w narożniku pomiędzy ul. Solna a Placem Pułaskiego znajdował się jeszcze jeden szyb Kożuszka. Ciekawostka jest fakt, ze to właśnie tego szybu dotyczy najstarsza bezpośrednia wzmianka o bocheńskich szybach. W końcu XIV w, był to już szyb nieczynny.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej odwiedź najstarszą kopalnię soli, Kopalnię Soli Bochnia. Udaj się na ul. Campi 15.
Poznaj piękną historię górnictwa solnego!
Informacje o zjazdach i zakup biletów online: https://kopalnia-bochnia.pl/ebilety/