Obrzędowość wiejska odnosząca się zarówno do świąt dorocznych jak i ważnych wydarzeń w życiu rodzinnym, była jedną z najistotniejszych dziedzin kultury ludowej integrujących społeczność wiejską, wzmacniających poczucie tożsamości i przynależności grupowej. Wśród Lachów do czasów współczesnych zachowało się wiele starych obrzędów i zwyczajów ludowych, z którymi związane są różnorodne przedmioty i rekwizyty obrzędowe prezentowane w muzeum. W tej części ekspozycji pokazane jest bogactwo i różnorodność wiejskich obrzędów, głównie dorocznych. Jedną z ważniejszych w życiu wsi uroczystości były dożynki, święto o wyraźnie rolniczym charakterze. Rekwizyty obrzędowe związane z tym wydarzeniem to wieńce ze zboża. Tradycyjnie miały kolisty kształt z gwiaździście rozchodzącymi się pękami zbóż. Częste były też wieńce w formie kulistej, osadzone na podstawce. Wykonane były z jednego gatunku zboża. Wieńce przystrajano kwiatami (świeżymi lub z bibuły) i kolorowymi wstążkami. Wieńce dożynkowe pokazane w muzeum mają tradycyjne formy. Koliste wykonane są z owsa i pszenicy, natomiast stojący „jajowaty” z mieszanego zboża. Innym świętem o najbogatszej oprawie obrzędowej w kulturze wiejskiej był cykl świąt Bożego Narodzenia nazwanych u Lachów Godami lub Godnimi Świętami. Święta rozpoczynał wieczór wigilijny a kończyło święto Trzech Króli. Powszechny w tym okresie był w całej Polsce zwyczaj chodzenia „po kolędzie”. U Lachów Sądeckich występowały przeróżne grupy kolędnicze: podłaźnicy, herody, grupy z szopką kukiełkową, kolędnicy z maszkarami zwierzęcymi: turoniem, kobyłką czy niedźwiedziem oraz draby noworoczne, u których w przebraniu dominowała słoma. W tej części wystawy prezentowane są rekwizyty kolędnicze. W grupie maszkar zwierzęcych uwagę zwraca turoń z Podegrodzia oraz konik ze Świniarska, z tułowiem wykonanym z opałki. Pokazana jest również słomiana czapka i laska draba noworocznego oraz gwiazdy kolędnicze. Eksponowane są ponadto tradycyjne szopki typowe dla regionu. Szopka przypominająca skromny kościółek z kukiełkami w szmacianych ubrankach została wykonana przez rzeźbiarza z Podegrodzia, podobnie jak druga, w której lalki wyrzeźbione są z drewna i potem malowane. Obie szopki pokazują bogactwo kukiełek występujących w przedstawieniu. Obok postaci związanych z wątkiem biblijnym znajdują się postacie świeckie np. czarownica ubijająca masło, kominiarz, chłop robiący bimber, żandarm. Na ekspozycji prezentowane są również różdżki weselne związane z obrzędowością rodzinną. Lachowskie różdżki mają najczęściej kształt rosochatego drzewka bogato przystrojonego kwiatami, złoconymi orzechami i łańcuchami z główek lnu i jabłek, które symbolizowały płodność.
Obrzędowość Muzeum Lachów Sądeckich
Beacon