Kościół i klasztor oo. Cystersów w Szczyrzycu, położony w kotlinie między wzgórzami Beskidu Wyspowego, jest jednym z najstarszych klasztorów w Polsce. Jego fundacji dokonał w 1234 r. wojewoda krakowski Teodor z Gryfitów, przekazując na rzecz zakonu swoje dobra w Ludźmierzu, Szczyrzycu i Mogilanach. Sprowadzonych z Jędrzejowa zakonników osadzono w Ludźmierzu, jednak wkrótce część z nich przeniosła się do Szczyrzyca, który miał łagodniejszy klimat. Wzniesiono tutaj kościół, klasztor i zabudowania gospodarcze. Po najazdach i pożarach jakie nawiedziły opactwo w XVII stuleciu, znajdowało się ono w bardzo złym stanie. W 1620 r. rozpoczęto budowę nowego klasztoru oraz przystąpiono do przebudowy kościoła, całość ukończono w 1644 r. W czasie zaborów majątek cystersów skonfiskowano, lecz klasztor przetrwał, choć zdegradowany został do rangi przeoratu. Godność opactwa przywrócił klasztorowi w 1918 r. papież Benedykt XV, wtedy też opaci odkupili część utraconych dóbr. Po II wojnie światowej cystersom ponownie odebrano majątek, który odzyskali w latach 50. XX w. Klasztory cysterskie budowano według określonych zasad, w miejscach oddalonych od ludzkich siedzib, a sposób życia mnichów opierał się na regule „Ora et labora”, czyli „módl się i pracuj”. Szczyrzycki kościół NMP Wniebowziętej i św. Stanisława wzniesiono na planie krzyża łacińskiego. W świątyni znajduje się cudowny wizerunek Matki Boskiej Szczyrzyckiej, namalowany przez nieznanego z imienia artystę w XVI w., a koronowany w 1983 r. Po południowej stronie kościoła mieszczą się zabudowania klasztorne zgrupowane wokół kwadratowego wirydarza. Obok klasztoru znajduje się klasztorne muzeum mieszczące się od 1984 r. w zabytkowym spichlerzu, który wcześniej służył jako rezydencja opata. Muzeum powstało w 1954 r. w oparciu o klasztorne zbiory, wzbogacane z czasem o kolejne eksponaty. Ciekawostką pośród klasztornych skarbów jest mapa świata wydrukowana w 1905 r. według XIII-wiecznego pierwowzoru. Zbiory obejmują sztukę sakralną, militaria, bogaty księgozbiór, eksponaty etnograficzne oraz dokumenty, wśród których znajdują się XIII-wieczne akty darowizny i nadania ziemi cystersom.