Bobowskie koronki klockowe

To ręcznie wykonywane, polskie odmiany lnianej koronki klockowej. To, co wyróżnia koronki bobowskie na tle innych to tradycyjny sposób wiązania nici lnianych, które są nawinięte na zakończone szpulkowo i toczone na okrągło klocki drewniane. Poszczególne nici są kolejno zaczepiane o szpilki wpięte w poduszkę, na której umieszczony jest wzór. Nici są przeplatane w różnej gęstości, zależnie od wybranego wzoru i rodzaju koronki. Koronki bobowskie charakteryzują się także wyjątkową delikatnością i wzoru i niezwykle precyzyjnym splotem. Do wyrabiania koronek klockowych używa się nici lnianych ze względu na ich wytrzymałość i sztywność, dzięki temu koronki można z łatwością prezentować, a w efekcie powstają ażurowe kompozycje, które zachwycają finezyjnością i różnorodnością form, kształtów i rozmiarów. Co ciekawe, tradycja wyrabiania tego rodzaju koronek przyszła do Polski z Włoch i Belgii.

Historia koronek

Kobiety zajmują się wyrabianiem koronek w Bobowej od niepamiętnych czasów. Jak podają źródła, historia wyrabiania koronek w Bobowej ma swoje początki już w XVI wieku. Do rozpowszechnienia sztuki koronkarstwa w Polsce przyczyniła się Królowa Bona, która sama zajmowała się szyciem koronek i sprowadziła sztukę wytwarzania koronek z Włoch. Niemniej najintensywniej tradycja koronkarstwa rozwijała się od XIX wieku, przekazywana z pokolenia na pokolenie. W 1899 roku założona została w Bobowej Krajowa Szkoła Koronkarska. Lokalna twórczość została doceniona poza granicami Polski – w 1902 roku uczennice szkoły zdobyły brązowy medal na wystawie w Saint Luis, natomiast 1905 roku złoty medal w San Francisco. Był to przełomowy moment, od tego czasu w Bobowej zaczęły powstawać spółdzielnie i stowarzyszenia wspierające sztukę koronkarstwa oraz chroniącą lokalną spuściznę. W 1949 roku działalność prowadziła Spółdzielnia Pracy RLiA „Koronka-Bobowa”. Od roku 1995 powstało Stowarzyszenie Twórczości Regionalnej, którego głównym celem jest ochrona dziedzictwa koronkarzy na terenie gminy Bobowa a także poza nią. Od roku 2000 odbywają się cyklicznie festiwale poświęcone sztuce koronkarskiej promujące koronkę klockową, między innymi Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej.

Serwetki i nie tylko

Najstarsze formy koronek bobowskich, które zachowały się do dziś są symetryczne, mają format kolisty (rozeta) oraz taśmowy. Wzory koronek były inspirowane symbolami i kształtami regionalnymi oraz elementami obecnymi w życiu codziennym. Ornamenty są odpowiednio zgeometryzowane i charakteryzują się symboliką zakorzenioną głęboko w tradycji. Na przykład trzy ściegi nawiązują do Trójcy Świętej, natomiast pięć ściegów do pięciu ran Chrystusa. Najbardziej standardowymi wyrobami koronkarskimi są przede wszystkim różnego rodzaju serwety, obrusy i inne nakrycia stołu, w przeróżnych kształtach i formach splotu. Dominują tutaj przede wszystkim tradycyjne serwety okrągłe, mniejsze i większe, oraz kwadratowe. Koronki często stanowią element dekoracyjny ubioru, zwłaszcza odświętnego. Coraz popularniejsze stają się także inne elementy dekoracyjne – koronkowe aniołki, ozdoby choinkowe.

Galeria Koronki Klockowej

Na stałej ekspozycji w sali Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowej, prezentowana jest historia i przekrój sztuki koronkarskiej w Bobowej. W Galerii eksponowane są zarówno najstarsze wzory i realizacje koronek bobowskich jak również współczesne przykłady rękodzieła  koronkarskiego oraz pamiątki z wystaw zagranicznych. Co ciekawe, tylko w 17 miejscach w Europie wyrabia się dziś koronkę klockową, jednym z nich jest Bobowa, perła powiatu gorlickiego. Warto więc wybrać się tutaj i zapoznać z bogatym dziedzictwem kulturowym regionu.