Facebook link
Jesteś tutaj:
Powrót

Forty Kosocice Kraków

Forty Kosocice Kraków

Duży betonowy plac. Przy nim od prawej trawnik i murowana z cegły ściana niskiego fortu z zakratowanymi oknami, ciągnąca się w głąb. Dach porastają krzewy i drzewa w jesiennych barwach. Po lewej las. Nad wszystkim bezchmurne niebo.

ul. Osterwy, ul. Hallera, 32-020 Kraków Region turystyczny: Kraków i okolice

Są to tworzące grupę forteczną dwa mocno zróżnicowane, pancerne forty Twierdzy Kraków, oddalone od siebie o około 200 metrów – wschodni Fort 50 1/2 O Kosocice oraz zachodni Fort 50 1/2 W Kosocice, położone w VII obszarze warownym. Zbudowano je na końcu grzbietu ciągnącego się od Rajska, opadającego w dolinę strugi Malinówki. Miały za zadanie obronę południowo-wschodniego narożnika twierdzy.

Oba forty w latach 1897–1999 zaprojektował Emil Gołogórski. Broniły one traktu lwowskiego i linii kolejowej do Przemyśla. Były to forty pancerne, wyposażone w wieże obserwacyjne oraz dwie wieże pancerne z armatami z zakładów Skoda. Wieże pancerne osłaniały główne działo z obsługą. Kosocickie forty tworzyły silny punkt obronny w południowej części pierścienia obronnego Twierdzy Kraków. Wraz z sąsiednimi fortami Prokocim i Rajsko, w grudniu 1914 roku przejęły i przetrwały prawie bez zniszczeń ciężar głównego uderzenia wojsk rosyjskich na Kraków.

Wschodni Fort 50 1/2 O Kosocice, znajdujący się przy ulicy Hallera, ma nieregularny, trapezowy kształt. Otacza go sucha fosa, broniona armatami umieszczonymi w kazamatach dwóch kaponier zlokalizowanych w narożach fosy. Do galerii strzeleckiej w przeciwstoku prowadziła podziemna poterna z bloku koszarowo-bojowego. Wysoki wał po północnej stronie bramy wjazdowej krył budynek tradytora-kaponiery. Dwukondygnacyjny blok koszarowy z kaponierą zaopatrzony był w cztery wieże artyleryjskie i jedną wieżą obserwacyjną. Po 1945 roku zdemontowano wieże pancerne i obserwacyjne, a do budynku tradytora dobudowano mieszkalny. Fort jest w dobrym stanie, zachowały się: tarcze pancerne dział oraz pancerne okiennice i drzwi. Był tu ośrodek szkoleniowy Urzędu Wojewódzkiego i pracownia krakowskiego artysty. Poza tym fort należał też do Muzeum Twierdzy Kraków i jest okresowo dostępny dla zwiedzających.

Do zachodniego, nieco mniejszego Fortu 50 1/2 W Kosocice o półkolistym narysie, znajdującego się przy ulicy Osterwy, dojazdu bronił wysoki wał i ziemna basteja o głębokiej fosie. W pobliżu bramy wjazdowej znajdowała się wartownia. Przejazdu broniła kaponiera ze stanowiskami broni maszynowej. Droga dojazdowa prowadziła na plac broni zamknięty dwukondygnacyjnym blokiem koszarowo-bojowym, który odbiegał od tradycyjnych rozwiązań. Miał rzut dwukrotnie przełamanego prostokąta i dwa wejścia na poziomie piętra, dwie wieże artyleryjskie i wieżę obserwacyjną. Do 1970 roku fort należał do wojska, wtedy też zdemontowano wieże pancerne i obserwacyjne, a galerię strzelecką zakryto blaszanym okapem. Koszary, pomalowane kamuflującą szarozieloną farbą, ukryte są za cmentarzem i wałami. Dziś fort jest w dobrym stanie, zachowały się pancerne drzwi i okiennice, a wartownia to obecnie dom mieszkalny. Obiekt należy do prywatnego właściciela i nie jest dostępny do zwiedzania.

Forty znajdują się na południowej pętli Szlaku Twierdzy Kraków.

W 2023 roku została powołana fundacja Fort Kosocice w celu utworzenia w Krakowie międzynarodowego centrum rezydencji artystycznych w dziedzinach sztuk wizualnych, instytucji kultury dla artystów, mieszkańców Krakowa i odwiedzających miasto. Organizacja nowego miejsca pracy dla twórców, ochrona, renowacja i udostępnienie zabytkowego Fortu Kosocice będącego częścią Twierdzy Kraków, rewitalizacja wałów i stworzenie parku rzeźb to koncepcja nowej oferty kulturalnej na mapie miasta.

Zwiedzanie możliwe tylko z zewnątrz.


Powiązane treści