Z bogatej historii tych miejsc zachowały się często charakterystyczne układy urbanistyczne i ciekawa zabudowa. Organizacja zabudowy miasta podyktowana była założeniami prawa lokacyjnego, najczęściej magdeburskiego, dlatego miasteczka te posiadają rynek, który dawniej stanowił centralny plac miasta. Od niego rozchodzą się uliczki z domami ustawionymi zwykle szczytami do linii zabudowy oraz schowanymi w głębi działki zabudowaniami gospodarczymi. Oryginalne domy były drewniane o konstrukcji zrębowej, z dachami krytymi gontem, w rynku często z wydatnymi podcieniami lub okapami, budowane tak głównie ze względu na tradycje kupieckie. Obecnie zabudowa pochodzi zwykle z XIX lub XX wieku. Niekiedy można odnaleźć też obiekty z XVIII wieku. W każdym z dwunastu miasteczek odnajdziemy coś wyjątkowego.

Pierwsza na szlaku jest Bobowa, której początki sięgają VIII/IX wieku. Leżała ona na "węgierskim szlaku" handlowym, a więc była znaczącym ośrodkiem handlu i rzemiosła. W historii zapisała się jako miejsce wyrobu doskonałych tkanin, dywanów i koronek. Od XVI wieku do dziś bobowskie koronki klockowe wytwarzane są w tradycyjny sposób i stanowią unikalne dziedzictwo Małopolski. Ponadto Bobowa była kiedyś ośrodkiem chasydzkim, dlatego zachowała się tu synagoga.

W dolinie rzeki Białej położone są Ciężkowice, które lokował w 1348 roku Kazimierz Wielki. Były one ośrodkiem, w którym rozwinęło się sukiennictwo, czyli produkcja płótna i sukna. Warto zobaczyć tu drewniane domy z podcieniami, Muzeum Przyrodnicze oraz neogotycki kościół z cudownym obrazem "Ecce homo". W pobliżu znajduje się też rezerwat "Skamieniałe miasto" pełen finezyjnych kształtów skałek.

Czchów, dawniej Biały Dunajec, istniał już w państwie wielkomorawskim. Kazimierz Wielki nadał mu prawa magdeburskie w 1335 roku. Tak jak Bobowa znajdował się na szlaku handlowym, a jego rozkwit przypadł na "złoty wiek". Warto zaznaczyć, że Czchów, jako jeden z pierwszych miast w Polsce, kanalizację i wodociągi. Ciekawymi obiektami do zobaczenia jest gotycka baszta wartownicza oraz gotycki kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny.

Na terenie dzisiejszych Dobczyc już w epoce brązu istniała osada. W XIII wieku Kazimierz Wielki nadał Dobczycom prawa miejskie. Można tu zobaczyć częściowo zachowane, a częściowo odbudowane ruiny zamku.

Lanckorona to XIV-sto wieczne miasto, którego czasy świetności przypadły na XVI wiek. Miasteczko to znane jest z drewnianej zabudowy wpisanej na Szlak Architektury Drewnianej. Po dziś dzień można również wejść do fundowanego przez Kazimierza Wielkiego kościoła świętego Jana Chrzciciela. Warto wejść również ma Lanckorońską Górę i obejrzeć ruiny zamku i widok na okolicę. Wiele tras spacerowych oraz Festiwal Aniołów sprawiają, iż nazywa się je miasteczkiem "aniołów i zakochanych".

Lipnica Murowana lokowana była pierwotnie na prawie średzkim (1326 rok), a następnie prawie magdeburskim (1379 rok). Miasteczko posiada oryginalną i dobrze zachowaną zabudowę. Tu tutaj znajduje się drewniany kościół cmentarny wpisany na Listę UNESCO. Natomiast Kościół świętego Andrzeja został ufundowany przez Kazimierza Wielkiego. W niedzielę palmową na rynku w Lipnicy odbywa się tradycyjny konkurs na najwyższą palmę wielkanocną.

Miejscowość ta istniała już od XII wieku, a w 1254 roku Bolesław Wstydliwy zezwolił na lokację miasta. Od XIV do XVI miasto należał on do rodu Kmitów. Wznieśli oni zamek. Miejscowość przeszła w ręce Lubomirskich i wybudowali oni kościół i klasztor Karmelitów Bosych. Nowy Wiśnicz związany jest też z osobą Jana Matejki, gdyż znajduje się tu drewniany dworek "Koryznówka", gdzie mieści się muzeum Jana Matejki. 

Perła Beskidu, czyli Stary Sącz to miasto znajdujące się na szlaku bursztynowym. Ze względu na zachowaną średniowieczną zabudowę miasta stało się ono rezerwatem urbanistycznym. W mieście, oprócz spaceru wśród średniowiecznej zabudowy warto zajrzeć do klasztoru Klarysek, czy gotyckiego kościoła świętej Trójcy i świętej Klary.

Jako jedyny bez małomiasteczkowej zabudowy Szczyrzyc wyróżnia się na szlaku, jednak jego historia związana jest z opactwem Cystersów, którzy rozwijali gospodarczo tę miejscowość. Dzisiaj można zwiedzać zabudowania klasztorne oraz przyklasztorne muzeum, gdzie można zobaczyć np. mapę świata z XIII wieku.

Pierwsze wzmianki o Tuchowie pochodzą już z XI wieku. Przez wiele lat należał do opactwa Benedyktynów w Tyńcu. Lokacja miasta w 1340 roku pozwoliła braciom na zmianę statusu miejscowości na miasto górnicze, gdyż wydobywano tu sól. W mieście znajduje się kościół Redemptorystów, którzy prowadzą tu muzeum misyjne z eksponatami głównie z Ameryki Południowej. 

Wojnicz to miasteczko również lokowane w XIV wieku, jednak jego historia osadnicza sięga okresu neolitu. Pomimo wielokrotnych pożarów i zniszczeń pozostało sporo zabytków. Warto obejrzeć zwartą zabudowę wkoło rynku, a także zabudowę miejską z historyczną siecią uliczek, reliktami fortyfikacji średniowiecznych oraz zespołami dworskimi. Warty uwagi jest też drewniany kościół świętego Leonarda z XII wieku, czy neogotycki pałac Dąbskich.

Zakliczyn to najmłodsze miasteczko na szlaku. Lokowane zostało w XVI wieku przez Zygmunta II Augusta. Znajdowało się na szlaku handlowym. Do dziś zachowała się wyjątkowa drewniana zabudowa małomiasteczkowa z dachami okapowymi. 

Odkryj średniowieczne ślady w Małopolsce!