Olkusz na swoje aktualne miejsce został przeniesiony prawdopodobnie pod koniec XIII wieku. Wcześniej miasto znajdowało się około 3 km dalej w kierunku zachodnim. Śladem po dawnej lokalizacji jest nazwa Stary Olkusz, który jest teraz zachodnim osiedlem obecnego miasta Olkusz. Po średniowiecznym grodzisku pozostała dobrze zachowana, głęboka fosa i dwa pierścienie ziemnych wałów. Gród miał kształt koła o średnicy 80 metrów. Przypuszcza się, że został założony w XII wieku i zniszczony na przełomie XIII i XIV wieku w trakcie rozbicia dzielnicowego.

Podczas badań archeologicznych w warstwie spalenizny znaleziono między innymi groty strzał, ostrogi, fragmenty naczyń oraz liczne zabytki wykonane z miejscowego srebra i ołowiu datowane na XIII i XIV wiek. Prawdopodobnie jeszcze w XIV wieku na miejscu spalonego grodziska wybudowano gotycki kościół pod wezwaniem świętego Jana Chrzciciela. W XVI wieku kościół zamieniono na kaplicę, która przetrwała do XVIII wieku. Do naszych czasów zachowały się jedynie mury świątyni. W 1937 roku na murze kościoła ustawiono monument z krzyżem i tablicą przypominająca historię tej świątyni. W latach 60-tych XX wieku, dzięki działalności Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Olkuskiej, uratowano grodzisko i mury kościoła przed zasypaniem przez hałdy miejscowej kopalni rud cynku i ołowiu. Do dziś w pobliżu grodziska Stary Olkusz zachowały się ślady średniowiecznej eksploatacji górniczej.