Facebook link
Jesteś tutaj:
Powrót

NaCl Bocheński Szlak Solny „Na świecie” imienia Świętej Kingi

NaCl Bocheński Szlak Solny „Na świecie” imienia Świętej Kingi

Widok na rynek w Bochni. Odnowiony rynek z podświetlonymi elementami. W trzech gablotach po lewej stronie znajdują się podświetlone eksponaty. W oddali budynki okalające rynek oraz wystający nad nimi dach i wieża kościoła.
Skala trudności: Dla początkujących
Rodzaj szlaku: tematyczny
Długość szlaku: 1,6 km
Bochnia Region turystyczny: Tarnów i okolice
tel. +48 784303179
W poszukiwaniu solnych wagoników... i nie tylko! Na Bocheńskim Szlaku Solnym „na świecie” im. Świętej Kingi znajdują się obiekty historyczne związane z działalnością kopalni lub miejsca już nieistniejące, ale symbolicznie upamiętnione na szlaku NaCl.

Według legendy sól kamienną w Bochni odkryła święta Kinga w połowie XIII wieku. Natomiast początki kopalni jako królewskiego zakładu wydobywczego sięgają 1248 roku. To właśnie tutaj, według legendy w jednym z bocheńskich szybów znaleziono pierścień świętej Kingi. 

Termin „na świecie” w nazwie szlaku oznacza w języku górniczym „na powierzchni”. Oznacza to, iż ten krótki tematyczny szlak będzie prowadził ulicami miasta, a nie podziemnymi korytarzami solnymi.

Na Bocheńskim Szlaku NaCl znajdują się 24 obiekty związane z działalnością kopalni soli w Bochni. Aż czternaście z nich to istniejące lub nieistniejące szyby kopalniane, które działały w różnych czasach. Od średniowiecznego panowania Kazimierza Wielkiego (szyb Regis) po XIX wiek. Wiele z szybów uległo zniszczeniu bądź zasypaniu. Oprócz szybów, na szlaku znajdują się też inne obiekty, np. obelisk na 800-lecie przedlokacyjnej miejscowości Bochnia oraz Pomnik Króla Kazimierza Wielkiego z 1871 roku. Na szczególną uwagę zasługują Planty Salinarne wraz z pozostałością Zamku Żupnego oraz altaną dla Orkiestry Salinarnej.

Przy każdym punkcie na Bocheńskim Szlaku Solnym "na świecie" imienia Świętej Kingi znajduje się tabliczka z opisem obiektu oraz lokalizacją na niewielkim planie miasta. Ponadto przy niektórych szybach znajdują się wagoniki. 

Szczegółowe informacje o szlaku: www.bochnia.eu/turystyka/przewodnik-po-miescie/spacery-i-wycieczki-3/nacl-bochenski-szlak-solny-na-swiecie-im-swietej-kingi/

 

Mapa punktowa Bocheński Szlak Solny NaCl

Mapa szlaku Bocheński Szlak Solny NaCl

 

Poniżej przedstawiamy przebieg szlaku. Na mapie zaznaczone są lokalizacje pulpitów z opisem obiektów. Nie jest to jednak rzeczywista lokalizacja atrakcji.

  1. SZYB SUTORIS - Zwany inaczej Szewczy, Szewcza Góra (pierwsza wzmianka źródłowa z 1397 r.). Uważany za jeden z pierwszych szybów na ziemiach polskich, wybity w połowie XIII w. Legenda powiada, że właśnie w tym miejscu, w pierwszym kruchu solnym wydobytym na powierzchnię, znaleziono cudowny pierścień księżnej Kingi, żony Bolesława Wstydliwego – założyciela Bochni.
  2. SZYB KOŻUSZKA - Pierwsza wzmianka źródłowa z 1341 r. Najwcześniej odnotowany w źródłach pisanych szyb bocheński, zgłębiony prawdopodobnie w czasach króla Władysława Łokietka. Usytuowany pomiędzy szybami Sutoris i Gazaris stanowił przejściowy i krótkotrwały etap w eksploracji złoża solnego w kierunku wschodnim.
  3. SZYB GAZARIS - Zwany też Wieżny, Wieżna Góra - uważany za jeden z dwóch najstarszych szybów bocheńskiej kopalni, wybity w połowie XIII w. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego gaza, oznaczającego szopę, wieżę warzelniczą lub samą warzelnię. Ze względu na usytuowanie narażony był nieustannie na wylewy Babicy. W 1842 r. został ostatecznie zasypany.
  4. SZYB FLORIS - Zwany także Florencki, Florencja. Wybudował go żupnik Antoni z Florencji, który w 1428 r. otrzymał pozwolenie na jego wybicie od króla Władysława Jagiełły podczas wizyty monarchy w Bochni. Wydobycia zaprzestano w latach 80. XVII w. Wznowiono je po późniejszych odbudowach w 1720 r. i w pierwszej poł. XIX w.
  5. SZYB WIELKI - Pierwsza wzmianka źródłowa z 1581 r., wybity został jednak znaczniej wcześniej. Usytuowany był w rejonie północno-wschodniego narożnika rynku. W końcu XVI w. uznawano go już za zaciśnięty, lecz wciąż pod nim zbierała się woda, jeszcze w 1659 r. sprawiająca znaczny kłopot kierownictwu kopalni.
  6. POMNIK KRÓLA KAZIMIERZA WIELKIEGO - Pomnik jest dziełem znanego artysty rzeźbiarza Walerego Gadomskiego. Podczas uroczystości jego odsłonięcia 29 maja 1871 r. obecny był sam Jan Matejko, inicjator budowy pomnika. Mierząca ponad dwa metry statua króla została wyrzeźbiona w wapieniu pińczowskim.
  7. SZYB WOJEWODZIA GÓRA - Pierwsza wzmianka źródłowa z 1370 r. Zbudowany prawdopodobnie przez wojewodę krakowskiego Spicimira z Melsztyna pomiędzy 1320-1331 r. Usytuowany „w tyle rynku miasta Bochni”, czyli w pobliżu południowej pierzei rynku i ul. Kącik.
  8. SZYB TARG - Pierwsza wzmianka źródłowa z 1420 r. Usytuowany w rejonie północno-wschodniego narożnika rynku. Nazwano go tak od miejsca, na którym handlowano solą. Zasypany całkowicie w 1710 r., ale już wcześniej był nieczynny.
  9. SZYB FINDER - Zwany też Finderis, Findera (pierwsza wzmianka źródłowa z 1396 r.). Nazwany imieniem bliżej nieznanego inwestora działającego jeszcze przed 1366 r. Usytuowany był w rejonie południowej ściany dzisiejszego Oratorium Św. Kingi. Szybem tym intensywnie eksploatowano sól jeszcze w XV w. W następnym stuleciu służył tylko do odwadniania szybu Regis i do przewietrzania wyrobisk szybu Bochneris. Zasypany przed 1614 r.
  10. SZYB BOCHNERIS - Pierwsza wzmianka źródłowa z 1399 r. Zwany też Kieratem albo Serafinem. Nazwa pochodzi od żupnika Mikołaja Bochnera, który w 1399 r. otrzymał w Nowym Korczynie od króla Władysława Jagiełły bergrecht na wybicie nowego szybu. Do upadku szybu przyczynił się wielki pożar w 1581 r. trwający 15 tygodni, podczas którego „na dole od wielkiego smrodu pomarło górników trzydziestu i kilku chcąc ogień ugasić”.
  11. GÓRNY RYNEK - Przypuszcza się, że stanowił centrum osady przedlokacyjnej, pełniąc także taką rolę dla założonej w 1253 r. Bochni - do czasu wytyczenia nowego rynku w XIV w. W jego pobliżu stał kiedyś kościół pod wezwaniem św. Krzyża, pod koniec XVIII w. przeniesiony i zrekonstruowany w podbocheńskich Krzyżanowicach. Na miejscu gdzie stał zbudowano w 1886 r. gmach gimnazjum (dziś I Liceum Ogólnokształcące im. Króla Kazimierza Wielkiego). 
  12. SZYB CAMPI - Zbudowany w latach 1556-1568 przez geometrę Jana Faigla (Fajgla). Dzięki niemu dotarto do zasobnej, zachodniej partii bocheńskiego złoża solnego. W 1792 r. szybem tym osiągnięto bezpośrednio głębokość 212 metrów (dzisiejszy poziom August). W 1883 r. zastąpiono kierat konny pracujący dotąd w nadszybiu Campi maszyną parową, a w 1996 r. rozpoczęła pracę maszyna o napędzie elektrycznym.
  13. PLANTY SALINARNE - Ogród Salinarny nazywany popularnie Plantami Salinarnymi, z uwagi na usytuowany na nim zamek żupny był przed 1829 r. określany placem zamkowym. Założenie było dziełem Karola Bauera, który w 1868 r. dokonał adaptacji zamkowego obwodu obronnego oraz placu, na którym handlowano solą. Powierzchnia Plant, wpisanych do rejestru zabytków przyrody, wynosi 3,2 ha.
  14. BUDYNEK ADMINISTRACYJNY KOPALNI - Pierwotnie na tym miejscu wzniesiono w latach 20. XVIII w. barokową budowlę z przeznaczeniem na biura i warsztaty. W latach 30. XIX w. wschodnie skrzydło, widoczne jeszcze na planie Bochni z 1792 r. zburzono, zaś południowe gruntownie przebudowano. Następna modernizacja miała miejsce w latach 1863-1865 w oparciu o projekt Franza Russa.
  15. STAW SALINARNY - Informacja o groblach i sadzawkach rybnych za żupą pochodzi z 1554 r. Jeszcze na osiemnastowiecznych planach widocznych jest na tym terenie kilka stawów, które powstały w wyniku spiętrzenia potoku Storynka, odwadniającego szyb Campi. W średniowieczu znajdowała się tu zapewne fosa miejska. Przez dziesięciolecia staw służył potrzebom gospodarczym żupy solnej, a od urządzenia w 1868 r. Ogrodu Salinarnego pełnił także funkcje rekreacyjne.
  16. SZYB WŁADYSŁAW - Nazwa pochodzi od imienia króla Władysława IV, za czasów którego podjęto próbę jego wybicia. Został zgłębiony w latach 1636-1638, jednak z powodu niefortunnie wybranego miejsca dołączył do listy szybów płonnych, czyli pozbawionych soli. Około 1670 r. po szybie - ostatnim wybitym w Bochni przed rozbiorami, nie było już żadnego śladu.
  17. STAJNIA SALINARNA - Zbudowano ją w 1783 r. według projektu Karola Kriszkera na miejscu wcześniejszej drewnianej, wymienionej przez komisję żupną w 1581 r. Pierwotnie była to budowla późnobarokowa z parterową stajnią w korpusie głównym i parą piętrowych, bocznych skrzydeł. Znajdowały się w nich mieszkania dla urzędników żupy. Widoczne budynki są pozostałością po dawnym kompleksie stajennym.
  18. ZAMEK ŻUPNY - Pierwsza wzmianka z 1368 r. Istniał już prawdopodobnie w końcu XIII w. Był centrum administracyjnym kopalni - siedzibą żupników, a później podżupków bocheńskich. Zamek często gościł królów polskich wizytujących żupę. Na przestrzeni wieków parokrotnie przebudowany, m. in. na renesansową rezydencję przez żupnika Seweryna Bonera. Ocalało jedynie skrzydło północne, w 1875 r. gruntownie zmienione.
  19. ALTANA DLA ORKIESTRY SALINARNEJ - Zbudowana w 1934 r. według projektu Stanisława Albińskiego na miejscu wcześniejszej. Orkiestra górnicza, założona w 1880 r. przez Antoniego Langera, koncertami w altanie przez dziesięciolecia uprzyjemniała bochnianom pobyt w parku w niedzielne popołudnia. Obok rośnie buk zwyczajny (odmiana czerwonolistna), jego pień ma prawie półtora metra średnicy.
  20. ZAUŁEK ŚW. MIKOŁAJA - Na ścianie budynku znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca tego świętego, biskupa Miry oraz patrona m.in. górników, który żył na przełomie III i IV w. w Azji Mniejszej. Pod jego wezwaniem wzniesiono, ufundowaną przez księżnę Grzymisławę, matkę księcia Bolesława Wstydliwego – założyciela Bochni, najstarszą bocheńską świątynię, której początki sięgają poł. XIII w.
  21. PLANTY SALINARNE - Ogród Salinarny nazywany popularnie Plantami Salinarnymi, z uwagi na usytuowany na nim zamek żupny był przed 1829 r. określany placem zamkowym. Założenie było dziełem Karola Bauera, który w 1868 r. dokonał adaptacji zamkowego obwodu obronnego oraz placu, na którym handlowano solą. Powierzchnia Plant, wpisanych do rejestru zabytków przyrody, wynosi 3,2 ha.
  22. SZYB REGIS - Powstał w czasach Kazimierza Wielkiego, a być może jeszcze w okresie panowania króla Władysława Łokietka (pierwsza wzmianka źródłowa z 1397 r.). Do końca XVI w. należał do najbardziej wydajnych „gór bocheńskich”. U schyłku XVI w. osiągnięto nim imponującą, jak na owe czasy, głębokość 180 metrów. Sól wydobywano tu jeszcze w XVIII w.
  23. SZYB KRAKOWSKI - Pierwsza wzmianka źródłowa z 1368 r. Usytuowany był w pobliżu szybu Regis. W 1397 r. został zaliczony do wydobywczych wraz z szybami: Finder, Regis, Sutoris. Ostatnia wiadomość o nim pochodzi z 1605 r., gdy był już nieczynny.
  24. OBELISK 800-LECIA - Obelisk projektu prof. Czesława Dźwigaja z 1998 r. upamiętniający pierwszą wzmiankę o przedlokacyjnej osadzie pod nazwą Bochnia. Pochodzi ona z dokumentu patriarchy jerozolimskiego Monachusa, który w 1198 r. potwierdził, że rycerz Mikora Gryfita darował „sól z Bochni” (sal de Bochegna) klasztorowi Bożogrobców z Miechowa (w latach ok. 1163-1175).
  25. SZYB HERMAN - Inaczej Hermolaus (1. połowa XIV w.). Zbudowany w czasach rządów Władysława Łokietka. Położony „niedaleko szybu Szewczego”, w kierunku południowo-zachodnim. Przed 1605 r. pozostał po nim tylko ślad w postaci zapadliska.

Brak obiektów w wybranej kategorii.