W Krakowie powstała pierwsza na ziemiach Rzeczpospolitej uczelnia talmudyczna, rozpoczynając w ten sposób złoty okres kultury żydowskiej w Polsce. Wielcy rabini, jak Rabbi Mosze Isserles, którego imię nosi czynna do dziś bóżnica, czy wybitny kabalista Natan Nata Spira, pochowany na pobliskim Starym Cmentarzu sprawili, że Kraków stał się centrum duchowości żydowskiej nie tylko dla Polski, ale i dla znacznej części Europy. Centralnie położenie Małopolski pomiędzy wpływami wschodu i świata zachodniego utworzyło unikatową kompilację. Z jednej strony, w ośrodkach w Bobowej czy Nowym Sączu, za sprawą cadyków dynastii Halberstamów prężnie rozwijał się ruch chasydzki. Z drugiej zaś, w większych miastach, jak Tarnów i Kraków, obok ortodoksyjnych synagog budowano monumentalne temple, świątynie wyrosłe na gruncie judaizmu postępowego.
Na terenie Małopolski historia pozostawiła również ślad najtragiczniejszej ze swoich kart, jaką był niewątpliwie Holokaust. Znajdujące się w Oświęcimiu muzeum, na terenie Kompleksu Auschwitz-Birkenau – największego obozu śmierci, stanowi wstrząsające świadectwo zbrodni, która w szczególny sposób dotknęła Żydów. Pamiętajmy jednak, iż na terenie Małopolski znajdują się nie tylko unikalne na skalę Polski i Europy zabytkowe cmentarze żydowskie, ale i czynne synagogi – nadal toczy się tutaj życie gmin żydowskich.
Zobacz interpretację "Skrawki obecności - skrawki pamięci" oraz "Judaizm od środka" na Wirtualnych Muzeach Małopolski.