Najstarsze ślady umocnień drewniano-ziemnych na wawelskim wzgórzu pochodzą z IX wieku i zachowały się w warstwach archeologicznych, do dziś przetrwały pozostałości kamiennych murów z XIII wieku i ceglane gotyckie mury z XIV–XV wieku, broniące wzgórza do końca XVIII wieku. W XVI–XVII wieku uzupełniano do dziś prawie niezachowane mury i umocnienia ziemne, zachowały się natomiast fortyfikacje z lat 1790–1792, które w latach 1849–1854 wykorzystali Austriacy w czasie budowy zewnętrznego obwodu cytadeli. Austriacy zajęli Wawel w 1846 roku, w 1850 roku na wzgórzu zaczęto wznosić fortyfikacje Twierdzy Kraków. Uwagę zwracają dwie basteje-kaponiery, od ulicy Straszewskiego i prawie niezmieniona pod Kurzą Stopką. Wschodni i południowy odcinek murów ma formę z połowy XIX wieku, pozostałe mury obwodowe przekształcono w czasie konserwacji w XX wieku. Bramy forteczne pod Kurzą Stopką i przy Lubrance zachowały kształt z XIX wieku, zbudowano też trzy nowe, a bramę przy baszcie Sandomierskiej przebudowano. Większość turystów nie ma świadomości, że mury mijane przez nich przy wchodzeniu na wzgórze, w pierwszej kolejności bastion Władysława IV z pomnikiem Tadeusza Kościuszki, to nie średniowieczne umocnienia lecz nowożytne fortyfikacje z potężnymi owalnymi kaponierami. Ufortyfikowane wzgórze, zajęte przez cesarską armię na koszary, stało się centralnym punktem Twierdzy Kraków – fortem-cytadelą.