Kiedy zwiedza się Sądecki Park Etnograficzny, będący częścią Muzeum widać, jak na ziemi nowosądeckiej przenikały się kultury, religie i narodowości. Stoją tu kościoły trzech wyznań, domu i zagrody Lachów i Górali Sądeckich, Pogórzan, Łemków, Niemców i Cyganów. Jest i dwór i szkoła. Kiedy zajrzy się do pobliskiego Miasteczka Galicyjskiego, które jest repliką zabudowy przyrynkowej z końca XIX wieku, obejrzymy ratusz, dwór szlacheckim, domy mieszczańskie, karczmę i strażacką remizę. Historia zbiorów, które dziś eksponowane są w Muzeum jest długa. Pokazuje jednak, że już w XIX wieku zaczęto gromadzić pamiątki z przeszłości, wiedząc, jak są ważne. Kiedy w 1896 r. Józef Wieniawa-Zubrzycki przeznaczył swój dom przy ul. Jagiellońskiej 35 na siedzibę biblioteki miejskiej i muzeum, liczono, że właśnie tam trafią. Tak się nie stało. Do pomysłu powrócono po zakończeniu I wojny światowej i ostatecznie zbiory muzealne udostępniono 12 sierpnia 1938 roku. Jednak już w kolejnym roku, w obliczu okupacji niemieckiej, część najcenniejszych obiektów została ukryta przez mieszkańców. W styczniu 1945 roku wybuch składu amunicji obrócił w ruinę zamek wraz z pozostałymi muzealiami. Muzeum reaktywowano w 1946, powoli też zaczęto odnawiać kolekcje. Powstawały kolejne oddziały, jak Dom Gotycki, Galeria Marii Ritter czy Sądecki Park Etnograficzny.