Gotycką wieżę obronną w Oświęcimiu wzniesiono na początku XIV wieku. Najpierw wzniesiono cokół z kamiennych ciosów do wysokości 1,7 metra nad fundamentami, prace przerwano, a po wznowieniu wysoką wieżę obronną zbudowano na planie kwadratu o boku 10,5 metra już z cegły, co na owe czasy było rzadkością (większość zachowanych wież z XIII i pierwszej połowy XIV wieku powstało z kamienia). Jej ściany u podstawy mają grubość około 4 metrów, a pierwotne wejście (ze względów obronnych) znajdowało się na wysokości 10 metrów nad dziedzińcem i prowadziły do niego zewnętrzne, drewniane schody. Wewnątrz był loch więzienny (wysoka dolna kondygnacja). Wieża miała dwie lub trzy kondygnacje połączone wewnętrznymi schodami.

W XV wieku wieżę powiązano z murem obronnym. W czasie pożaru zamku w 1503 roku ocalała tylko wieża. W latach 1512 – 1513 nadbudowano ją i nakryto dachem gontowym, w elewacji umieszczono kamienny, ostrołukowy portal, zachowany do dziś, z gankiem na kamiennych kroksztynach. W XVII wieku mury otynkowano, zlikwidowano ganek straży i założono kopułę krytą gontem (z czasem gontowy dach, zwieńczony dwiema miedzianymi kulami zmieniono na namiotowy). Wieża utraciła funkcje obronne, ale do XVIII wieku pozostało w niej więzienie. Pod koniec XVIII wieku zaniedbana popadała w ruinę, co przyspieszyły katastrofalne powodzie w latach 1805 – 1813. W XIX wieku nie miała dachu, w tym czasie również wykuto wejście z poziomu dziedzińca, w 1904 roku przeprowadzono remont zabezpieczający ją przed niszczeniem (konserwatorski, zachowawczy, utrzymujący bryłę budowli w istniejącym zakresie). W latach 30. XX wieku wybudowano nowe skrzydło zamku łączące go z wieżą obronną, co zdestabilizowało podłoże i w konsekwencji spowodowało uszkodzenie murów wieży. W 1988 roku nakryto ją nowym, czterospadowym dachem. W 1999 roku wyburzono przylegającą do wieży część zamku. Na początku XX wieku przeprowadzono remont konserwatorski wieży – od jego zakończenia w 2010 roku w wieży obronnej w Oświęcimiu funkcjonuje Muzeum Zamek w Oświęcimiu.