Obóz Auschwitz został założony przez Niemców na terenie okupowanego Oświęcimia jako obóz dla polskich więźniów politycznych, których pierwszy transport przywieziono z więzienia w Tarnowie 14 czerwca 1940 roku. Od 1942 roku KL Auschwitz był największym z niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i ośrodków zagłady. Niemcy zgładzili tu co najmniej 1,1 miliona ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.

Od 1947 roku na terenach byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady działa Państwowe Muzeum, które jest placówką naukowo‑badawczą i edukacyjną gromadzącą, opracowującą, konserwującą i udostępniającą dokumenty i przedmioty poobozowe. Miejsce Pamięci i Muzeum obejmuje obszar dwóch zachowanych części obozu: Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau. Dla właściwego zapoznania się z miejscem niezbędne jest odwiedzenie obu części, które położone są od siebie w odległości około 3,5 kilometra. Odległość tę można pokonać bezpłatnym autobusem kursującym wahadłowo lub przejść pieszo przez teren przy obozie, na którym w okresie okupacji znajdowały się niemieckie zakłady przemysłowe i warsztaty, magazyny, biura i zaplecze techniczne obozu, będące miejscami pracy i śmierci więźniów. Zachowały się tu pozostałości po kilku bocznicach kolejowych i rampach, na które przywożono pociągi z ludźmi deportowanymi do obozu i gdzie esesmani dokonywali selekcji więźniów.

\W granicach muzeum na blisko 200 hektarach zachowały się oryginalne, bądź częściowo zrekonstruowane obiekty, takie jak: ruiny komór gazowych i miejsca wypełnione ludzkimi prochami, prymitywne baraki więźniarskie oraz kilometry obozowego ogrodzenia i dróg. Na wystawie głównej (bloki: 4, 5, 6, 7 i 11) zgromadzono nie tylko fotografie dokumentalne, fotokopie dokumentów, modele i rzeźby, ale również eksponaty historyczne: ubrania więźniarskie, prycze i inne sprzęty w jakie były wyposażone baraki więźniarskie i rzeczy odebrane więźniom. W sali kinowej zobaczyć można piętnastominutowy film dokumentalny, przedstawiający pierwsze chwile po wyzwoleniu obozu.

W ostatnim czasie każdego roku muzeum odwiedzają ponad dwa miliony osób z całego świata. W 1979 roku tereny byłego KL Auschwitz-Birkenau zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dzień wyzwolenia obozu – 27 stycznia – został uchwalony przez ONZ Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu.