Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, otwarty jesienią 1893 roku jest jedną z najbardziej zasłużonych polskich scen dramatycznych. Decyzja o budowie była niezwykle kontrowersyjna, przedstawiono kilkanaście propozycji lokalizacji, ale ostatecznie by zyskać miejsce pod teatr, trzeba było wyburzyć średniowieczne zabudowania związane z najstarszym w Polsce szpitalem św. Ducha. Słynny malarz Jan Matejko, który zaciekle walczył o pozostawienie w tym miejscu zabytków, na znak protestu zrezygnował z tytułu honorowego obywatela miasta. 

Teatr postawiono go w latach 1891–1893 według projektu Jana Zawiejskiego. Początkowo nazywał się „Teatrem Miejskim” i miał nosić imię Aleksandra hrabiego Fredry, czego śladem jest popiersie przed głównym wejściem. Ostatecznie w 1909 roku nadano teatrowi imię Juliusza Słowackiego w stulecie urodzin poety.

Budynek teatru był wzorowany na operze paryskiej, z elementami innych europejskich oper. Na fasadzie widnieje motto: „Kraków narodowej sztuce”, a attyka reprezentacyjnej elewacji zachodniej wzorowana jest na attyce pobliskich Sukiennic i ozdobiona maszkaronami.

W stojącym obok budynku dawnej elektrowni teatralnej zwanej Domem Machin dziś mieści się Scena Miniatura. Dzięki temu obiektowi teatr był pierwszym budynkiem użyteczności publicznej w Krakowie wyposażonym w oświetlenie elektryczne.

Fronton teatru ozdabiają rzeźby Mieczysława Zawiejskiego, Alfreda Dauna i Tadeusza Błotnickiego, wnętrza – freski Antoniego Tucha. Dwoje zakochanych na frontonie budynku znalazło się całkiem przypadkowo. W pierwowzorze szczyt fasady mieli wieńczyć Apollo i Atena. Kiedy okazało się, że nikt nie zdąży wyrzeźbić postaci antycznych bóstw, niejaki Odo Bujwid przekazał ze swojego domu figury, które pozostały do dziś. 

Widownię teatru zdobi kurtyna Henryka Siemiradzkiego – malowidło olejne na płótnie przedstawiające scenę alegoryczną. Postaci wymalowane na kurtynie to Natchnienie, Piękno i Prawda, Tragedia, Komedia w towarzystwie błazna, Eros, Furie i Widma a także Psyche, Muzyka, Śpiew, i orszak bachiczny tańczący wokół pomnika Terpsychory. Po raz pierwszy kurtyna poszybowała w górę 10 kwietnia 1894 roku. Od 2018 roku Teatr posiada drugą ozdobną kurtynę opartą na szkicu Stanisława Wyspiańskiego pt. „Z moich fantazyj” a wykonaną przez malarza Tadeusza Bystrzaka. Obok sceny mieści się zabytkowa garderoba Ludwika Solskiego, gdzie zobaczyć można rysunki i autografy artystów z XIX i XX wieku. 

O wyjątkowej randze krakowskiej sceny zadecydował Stanisław Wyspiański. Ten najwybitniejszy polski artysta przełomu stuleci, poeta i malarz, genialny inscenizator obdarzony wizjonerską wyobraźnią, wystawił w Teatrze Miejskim większość swych dzieł. Legendarna prapremiera Wesela 16 marca 1901 roku – to jedno z najważniejszych wydarzeń w całej historii polskiej kultury. Jako inscenizator Wyspiański łączył dwa najważniejsze nurty ówczesnego krakowskiego teatru – fascynację nową sztuką oraz silne, choć niepozbawione krytycyzmu zainteresowanie literaturą romantyczną. W 1901 roku jako pierwszy, wystawił wszystkie części Dziadów A. Mickiewicza. Była to jedna z historycznych prapremier wielkiego repertuaru romantycznego w Teatrze Miejskim.

W dwudziestoleciu międzywojennym teatr sprzyjał nie tylko klasyce, lecz również awangardzie – prowokacyjne performanse organizowali futuryści, a w 1921 roku „Tumorem Mózgowiczem” zadebiutował słynny malarz i dramatopisarz Witkacy. 

Teatrem kierowali wybitni dyrektorzy, między innymi Tadeusz Pawlikowski, Ludwik Solski, Juliusz Osterwa, Karol Frycz.
Spektakle tworzyli tutaj znakomici artyści, reżyserzy tacy jak: Wilam Horzyca, Kazimierz Dejmek (reżyserzy), Andrzej Pronaszko, Tadeusz Kantor (scenografowie), a na scenie występowali najwięksi polscy aktorzy: Helena Modrzejewska, Irena Solska, Ludwik Solski, Juliusz Osterwa, Stefan Jaracz, Tadeusz Łomnicki, Gustaw Holoubek i wielu innych.

Teatr Słowackiego od zawsze sprzyja także młodym twórcom – tutaj realizowali swoje pierwsze spektakle reżyserzy zaliczani dziś do czołówki polskiego teatru: Krystian Lupa, Maja Kleczewska, Agnieszka Olsten, Agata Duda-Gracz, Paweł Miśkiewicz.

W latach 70, za dyrekcji Krystyny Skuszanki, w budynku dawnej elektrowni teatralnej (nazywanej Domem Machin) została otwarta mała scena Teatru – MINIATURA – gdzie debiutował między innymi wybitny reżyser Krystian Lupa. 

Działający od 2012 roku Małopolski Ogród Sztuki jest miejscem otwartym dla twórców poszukujących nowego języka teatralnego i nowych form relacji z publicznością. To najbardziej eksperymentalna przestrzeń Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Tutaj widz może zerwać ze swoimi przyzwyczajeniami i spróbować odnaleźć się w sytuacji wymagającej interakcji z twórcami. Artyści, działając na styku wielu sztuk, szukają inspiracji w różnych obszarach artystycznych, ze szczególnym uwzględnieniem muzyki oraz elementów wizualnych. MOS łączy dźwięk, teatr, sztukę instalacji i multimediów. Staje się nie tylko miejscem rozwoju artystów poszukujących nowego języka dla sztuk performatywnych, ale również miejscem działań impresaryjnych oraz współpracy z wieloma krakowskimi inicjatywami kulturalnymi.

Z Teatrem Słowackiego związany jest także Dom Rzemiosł Teatralnych, zlokalizowany dwie ulice dalej, w odnowionym magazynie środków inscenizacyjnych przy ulicy Radziwiłłowskiej. Obiekt jest wpisany do Rejestru Zabytków i mieści magazyn kostiumów, salę prób oraz pracownie krawieckie.

Aktualny program Teatru można znaleźć na stronie https://teatrwkrakowie.pl/repertuar