Szlak Paulinów w Małopolsce

Małopolska część trasy (ponad 70 kilometrów) biegnie z krakowskiej Skałki do Doliny Wodącej: Kościół "na Skałce" – Seminarium Zakonu Paulinów – Bosutów – Zerwana – Iwanowice Włościańskie – Wysocice – Imbramowice – dolina Dłubni – Glanów – Budzyń  – Wolbrom – Dłużec – Dolina Wodącej.

Mapa Szlaku Paulinów w Małopolsce: https://malopolska.szlaki.pttk.pl/map/track?hash=705h4ff18903323e0bd2b5848dc01ee68443

Szlak obejmuje trasy piesze, rowerowe i samochodowe z opisami obiektów i miejsc, kwerendą historyczną i praktyczną platformą informacyjną. Znajduje się na nim szereg cennych obiektów i atrakcji – obok już wspomnianej świątyni na Skałce między innymi: Cmentarz Rakowicki; kościoły w Iwanowicach Włościańskich (drewniany), Sieciechowicach, Wysocicach, Wolbromiu, Dłużcu (drewniany); klasztor Norbertanek w Imbramowicach; dwory i zespoły dworsko – parkowe w Młodziejowicach, Michałowicach; Sieciechowicach, Ściborzycach, Glanowie; stara apteka w Zerwanej; źródła Jordan w Ściborzycach, Hydrografów i Strusi w Imbramowicach; grodzisko Zagórowa; Dolina Dłubni.

Trasa uzupełniająca łączy kościół Matki Bożej Jasnogórskiej na Bachledówce z Sanktuarium Matki Bożej Królowej Podhala w Ludźmierzu. Jest to około 18-sto kilometrowy szlak pieszy. 

Krakowska Skałka z barokowym kościołem świętego Michała Archanioła i świętego Stanisława na Skałce oraz klasztorem Ojców Paulinów to miejsce niezwykłe dla Krakowa – tutaj w XI wieku starły się sacrum i profanum, władza z kościołem. Od prawie tysiąca lat miejsce pielgrzymek wiernych otaczających szczególnym kultem świętego Stanisława, a od przeszło wieku miejsce hołdu składanego świeckim (Panteon Narodowy). Rozpoznawalne na równi z Wawelem czy Kościołem Mariackim. Ojcowie Paulini są na Skałce od 1472 roku, kiedy to sprowadził ich do Krakowa Jan Długosz. Pierwszy, romański kościół stanął w tym miejscu już w XI wieku. Tu w 1079 roku, z rozkazu króla Bolesława Śmiałego zamordowano biskupa krakowskiego Stanisława ze Szczepanowa. Kult biskupa Stanisława, świętego i męczennika Kościoła katolickiego rozpoczął się z chwilą przeniesienia jego relikwii na Wawel, w XI wieku. Dał początek legendzie o rozbiciu dzielnicowym Polski jako karze za świętokradcze zamordowanie sługi bożego głoszącej, że Polska rozpadła się tak jak członki poćwiartowanego biskupa. Wierzono również, że za wstawiennictwem biskupa Stanisława tak jak zrosło się po śmierci jego ciało, tak samo powstanie z dzielnicowego rozbicia i zjednoczy się Polska. Okrzyknięto biskupa Stanisława patronem zjednoczenia, a niemal wszyscy polscy królowie, począwszy od Władysława I, byli koronowani klęcząc przed sarkofagiem świętego Stanisława w katedrze wawelskiej. W XIII wieku Stanisława ogłoszono świętym i uznano za patrona Polski. We wzniesionej kolejno na Skałce barokowej świątyni, w ołtarzu świętego Stanisława umieszczono relikwię Świętego. W pobliżu kościoła znajduje się sadzawka świętego Stanisława zwaną Kropielnicą Polski, prawdopodobne miejsce pogańskich obrzędów. Według legendy to przy niej porzucono zwłoki zamordowanego Stanisława. W znajdującej się pod kościołem Krypcie Zasłużonych – Panteonie Narodowym spoczywają doczesne szczątki zasłużonych Polaków (między innymi: Jan Długosz, Józef Ignacy Kraszewski, Adam Asnyk, Stanisław Wyspiański, Czesław Miłosz, Jacek Malczewski, Karol Szymanowski).

Sanktuarium Matki Bożej Jasnogórskiej i klasztor paulinów na Bachledówce słynie z niepowtarzalnego stylu budownictwa góralskiego oraz lekkiego, góralskiego wystroju wnętrza. Rekolekcje na Bachledówce prowadził jeszcze jako metropolita krakowski, Karol Wojtyła. Piękne i tajemnicze miejsce, owiane legendami, z którego roztacza się malownicza panorama Tatr, Gorców i Beskidów.

Sanktuarium Matki Bożej Królowej Podhala w Ludźmierzu od setek lat jest drugim po Kalwarii Zebrzydowskiej ośrodkiem pątniczym w Archidiecezji Krakowskiej. Według podań posąg Matki Bożej Gaździny Podhala ufundował około 1400 roku kupiec, który modląc się do Maryi odnalazł drogę błądząc po okolicznych torfowiskach. Z kultem maryjnym w Ludźmierzu związał się św. Jan Paweł II – kopia figury Matki Bożej Ludźmierskiej w ciągu całego pontyfikatu Papieża Polaka znajdowała się w jego prywatnych pokojach. Podobno w 1963 roku, kiedy jeszcze jako biskup krakowski koronował figurę Gaździny Podhala, podczas procesji z figurą Maryi złapał berło, które jakimś trafem wysunęło się z rąk Matki Boskiej – uznano to wówczas za wróżbę świetlanej przyszłości biskupa Wojtyły.

Dziedzictwo Paulinów

Kulturowe dziedzictwo Paulinów sięga XIII wieku. Na terenie Polski Paulini obecni są od 1382 r. Pierwszy klasztor pauliński powstał w Częstochowie na wzgórzu jasnogórskim. Aktualnie w Polsce istnieją 23 klasztory i domy zakonne, z 70. na całym świecie. Wraz z rozwojem Zakonu i wzrastającą liczbą klasztorów i kościołów, Paulini wytworzyli swój styl założeń architektonicznych oraz wystrojów wznoszonych przez siebie siedzib oraz miejsc kultu. Zachowane archiwalia, księgi liturgiczne, rękopisy, starodruki, malarstwo, rzeźba, meble, paramenty liturgiczne (złotnictwo i tkaniny), szczególnie paulińska muzyka kościelna i dawne zabytkowe instrumenty muzyczne są dowodem wysokiej kultury materialnej Paulinów. Do dziś Zakon sprawuje pieczę nad obiektami i zabytkami o ogromnej wartości historycznej i kulturowej.

Europejski Szlak Dziedzictwa Kulturowego Paulinów

Europejski Szlak Dziedzictwa Kulturowego Paulinów to szlak, którego początki sięgają 2019 roku. Autorami pomysłu są zakonnicy z Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika. Docelowo szlak ma obejmować dziedzictwo kulturowe Paulinów na terenie Polski, Słowacji, Chorwacji i Węgier. Rozpoczyna się on na Jasnej Górze, a będzie się kończył na Węgrzech, czyli w kolebce Zakonu Paulinów. Realizacja szlaku będzie przebiegać etapami. Do końca 2023 roku powstały dwa odcinki szlaku: odcinek śląski i małopolski. 

Mottem szlaku jest "duchowość w drodze", które wsparte jest chęcią ukazania roli Zakonu Paulinów w historii Polski i społeczności lokalnych, a także prezentacji duchowości paulińskiej, dziedzictwa kulturowego oraz architektury Zakonu. Szlak zainicjowano z myślą o różnych grupach docelowych, których motywacje są rozpięte pomiędzy duchowością, wiedzą i aktywnością. 

Trasa Główna Szlaku prowadzi z Krakowa na Jasną Górę w Częstochowie. W województwie małopolskim znajdują się trzy obiekty paulińskie: kościół na Skałce w Krakowie, seminarium oraz kościół na Bachledówce. Docelowo szlak obejmie te miejsca w Europie, gdzie Zakon Paulinów „strzeże” obiektów i zabytków związanych z europejską historią i tradycją kultu Świętego Pawła Pustelnika (między innymi: Węgry – kolebkę Zakonu, Chorwację, Słowację, Czechy, Niemcy, Włochy).

Więcej szczegółów dotyczących szlaku znajduję się na stronie: cotg.pttk.pl/paulini/index.html