Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny Krużlowa Wyżna
Krużlowa Wyżna 10, 33-325 Krużlowa Wyżna
Region turystyczny: Pogórza
Kościół zbudowano i bogato wyposażono w 1520 roku z fundacji właściciela wsi Jana Pieniążka, w XVII wieku z fundacji jego wnuka Krzysztofa Pieniążka dobudowano murowaną zakrystię i kaplicę. W 1785 roku świątynię odnowiono dzięki Barbarze Leszczyńskiej. Pod koniec XVIII wieku późnogotycki kościół przebudowano na barokowy. Remontowano go w 1894 roku oraz w latach 30., 40. i 60. XX wieku.
Jest to budowla drewniana konstrukcji zrębowej o oszalowanych ścianach, składająca się z trójbocznie zamkniętego prezbiterium z murowaną zakrystią, niższej nawy z dobudowaną murowaną kaplicą i kwadratowej wieży o pochyłych ścianach z nadwieszoną izbicą, krytą baniastym, barokowym hełmem. Nawę i prezbiterium kryje jednolity, blaszany dach jednokalenicowy z ośmioboczną wieżyczką-sygnaturką z latarnią. Cenne są późnogotyckie, kamienne portale, pierwszy wieńczy łuk o wykroju w ośli grzbiet, drugi do zakrystii zamyka łuk w kształcie ściętego trójliścia z tarczami herbowymi. Nawę kryje strop z 1894 roku z zaskrzynieniami wsparty na czterech słupach, w prezbiterium strop kasetonowy, w zakrystii sklepienie kolebkowe. Na stropie nawy widać gotycko-renesansową figuralno-ornamentalną polichromię z 1520 roku, zrekonstruowaną w 1894 roku, w prezbiterium kasetony z rzeźbionymi rozetami. Ściany nawy i kaplicy pokrywa polichromia z 1942 roku, dzieło Józefa Dutkiewicza. Zachowały się epitafia i herby rodowe Pieniążków. W ołtarzu głównym, późnobarokowym z XVIII wieku, umieszczono cudowny obraz Veraicon, czyli wizerunek Chrystusa, kopię obrazu z kościoła w Nowym Sączu. Na tęczy znajduje się późnogotycki krucyfiks z 1520 roku. Cenne są: barokowa figura Chrystusa z przełomu XVII i XVIII wieku, tryptyk z 1645 roku, ołtarz w kaplicy z około 1700 roku, późnobarokowa ambona z XVIII wieku. Poza tym gotycka, kamienna chrzcielnica z 1486 roku w kształcie kielicha mszalnego oraz kamienna kropielnica z przełomu XV i XVI wieku.
Kościół otacza kamienny mur z dwoma kaplicami i bramkami z przełomu XVIII i XIX wieku. Obiekt znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej.