Muzeum mieści się w willi „Opolanka”, gdzie państwo Makuszyńscy mieszkali w czasie niemal corocznych letnich i zimowych pobytów w Zakopanem, a po drugiej wojnie osiedlili się na stałe. Wiele cennych przedmiotów oraz duża biblioteka Makuszyńskich zostały zniszczone w czasie II wojny światowej w Warszawie. To, co dzisiaj znajduje się w muzeum, jest zaledwie cząstką dorobku pisarza – kolekcjonera dzieł sztuki i przyjaciela wielu wybitnych artystów.

Muzeum powstało w roku 1966 ze zbiorów ofiarowanych społeczeństwu przez Janinę Gluzińską-Makuszyńską (1896-1972) wdowę po pisarzu. Muzeum w „Opolance” to cztery pokoje dawnego mieszkania państwa Makuszyńskich. Zbiory obejmują księgozbiór, złożony z kolejnych wydań utworów pisarza, piśmiennictwo historyczno-literackie o jego twórczości oraz literaturę pamiętnikarską. Archiwum pisarza to nie tylko rękopisy, ale i bogaty zbiór listów od wybitnych literatów, malarzy, muzyków, ludzi teatru, uczonych, polityków, a także obfita korespondencja od czytelników. Archiwum uzupełniają wycinki prasowe i zbiór fotografii. Na zbiór dzieł sztuki, znajdujący się w mieszkaniu, składają się obrazy i rzeźby znanych polskich artystów (między innymi obrazy Juliana Fałata, Włodzimierza Jarockiego, Fryderyka Pautscha, Kazimierza Sichulskiego, Władysława Skoczylasa, Stanisława Wyspiańskiego, rzeźby Konstantego Laszczki i Henryka Kuny), projekty ilustracji do książek Makuszyńskiego, zabytkowe meble przeważnie w stylu biedermeier, miniatury, dawna tkanina artystyczna (dywan wschodni, modlitewnik perski, parawan japoński), liczne dzieła dawnej sztuki użytkowej, jak lampy, zegary, szkło polskie i francuskie, porcelana chińska, angielska, saska, miśnieńska.