Szyb Sutoris Kopalnia Soli Bochnia
ul. Solna, 32-700 Bochnia
Region turystyczny: Pogórza
tel. +48 146926754
W okolicach Bochni sól z odparowywanej solanki pozyskiwano już 3500 lat przed naszą erą i właśnie od studni solankowych rozpoczęła się historia jej wydobycia. Początki bocheńskiej kopalni sięgają 1248 roku, gdy przy pogłębianiu studni odkryto pokłady soli kamiennej. W 1251 roku w szybie Sutoris rozpoczęto wydobycie metodami górniczymi. To właśnie z tym szybem związana jest legenda o pierścieniu księżnej Kingi i odkryciu pokładów soli. Kopalnia była dochodowym przedsiębiorstwem królewskim. W 1368 roku król Kazimierz Wielki wydał tak zwane Statuty Żupne określające zasady sprzedaży soli. Od XIII wieku do 1772 roku kopalnia wchodziła w skład żup krakowskich.
Dawniej szyb zwano Szewczym lub Szewczą Górą, gdy duże udziały w dochodach z soli miał zamożny cech szewców. Natomiast dzisiejsza nazwa szybu, pod którą znany był od 1397 roku, pochodzi od łacińskiego słowa sutor po polsku oznaczającego szewca. Głębokość szybu nie przekraczała wtedy 60–70 metrów, dzisiejszego pierwszego poziomu Danielowiec. W XIV i XV wieku Sutoris był jednym z głównych szybów wydobywczych. W XV i XVI wieku kopalnia ciągle rozwijała się i drążono nowe szyby. W XVII wieku jej rozwój zahamowały wojny, kryzys gospodarczy oraz wyczerpanie łatwo dostępnych pokładów i ograniczenia techniczne. Wydobycie z większych głębokości rozpoczęto w XVIII wieku. Znów uruchomiono szyb Sutoris, który w 1830 roku osiągnął głębokość 176 metrów czyli poziom August, dziś będący fragmentem podziemnej trasy turystycznej. W 1874 roku nad szybem zainstalowano pierwszą w kopalni parową maszynę wyciągową. W latach 1905–1906 zbudowano budynki nadszybia projektu Ferdynanda Lieblinga. W latach 1993–1995 wymieniono wieżę i poszerzono otwór szybowy.
Gdy kopalnia osiągnęła głębokość 468 metrów jej eksploatację uznano za nierentowną i w 1990 roku zaprzestano wydobycia. Dziś z zabytkowych obiektów kopalni korzystają turyści i kuracjusze. W latach 2017–2020 w otoczeniu szybu Sutoris prowadzono prace mające na celu udostępnienie zwiedzającym kolejnych wyrobisk. W szybie zbudowano schody, którymi będzie można zejść do kopalni na trasę ekstremalną, nową trasę z elementami multimedialnymi oraz wyjazd szybem Sutoris po zjeździe pod ziemię szybem Campi.