Wszystko miało swój początek tutaj, w widłach potoków Młyniska i Cicha Woda. Wiele zachowanych domów ma charakter zabytkowy, a kilkanaście chałup góralskich, pochodzących przeważnie z drugiej połowy XIX wieku, to obiekty figurujące w rejestrze zabytków.

Na odcinku między Starym Kościołem a Skibówkami ulica Kościeliska ma charakter żywego skansenu. Wybudowany w połowie XIX wieku drewniany kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej nadał tej części ulicy charakter centrum wsi. Wybudowany został w roku 1847. Stanowi przykład tradycyjnej ludowej architektury. Przy kościele znajduje się zabytkowa kaplica Gąsieniców z początku XIX w. – najstarszy sakralny obiekt w Zakopanem i stary cmentarz na Pęksowym Brzyzku.  To jedna z najważniejszych nekropolii w Polsce. Kościół i cmentarz są udostępnione do zwiedzania z wyjątkiem godzin odprawiania mszy świętych.

Idąc dalej ulicą Kościeliską przechodzimy obok dużego drewnianego domu . To karczma ”U Wnuka”, jeden z najstarszych budynków w Zakopanem, pochodzący z drugiej połowy XIX w.  Kilka minut dalej po prawej stronie mijamy willę Koliba – jeden z najpiękniejszych przykładów stylu zakopiańskiego w architekturze. Willa Koliba - pierwsza willa w stylu zakopiańskim wybudowana została według projektu Stanisława Witkiewicza. Nazwa Koliba odnosi się do góralskiego wyrazu koleba  oznaczającego tradycyjny pasterski szałas.

Wędrując dalej ulicą Kościeliską po lewej stronie widzimy murowany charakterystyczny budynek. To słynny na całą Polskę Zespół Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara.

Przy odejściu od ulicy Kościeliskiej niewielkiej bocznej Drogi do Rojów, po prawej stronie, stoi drewniana tradycyjna chałupa. Najstarsza jej część została wybudowana około roku 1830. Kiedyś należała do góralskiej rodziny Gąsieniców Sobczaków. Obiekt stanowi filię Muzeum Tatrzańskiego i jest udostępniony dla zwiedzających.

Koniec XIX w. i początek XX w. to dla Zakopanego czas niezwykły, czas kiedy  stawało się „pępkiem świata”. Odwiedzane było przez elitę kulturalną Polski pozostającej wówczas pod zaborami. Zakopane było dla artystów nie tylko wakacyjnym przystankiem, ale miejscem wybranym, w którym mieszkali, tworzyli, odkrywali Tatry.

Istniejące tam drewniane budynki zostały postawione zgodnie z tradycją górali podhalańskich i były dla Stanisława Witkiewicza inspiracją do stworzenia stylu zakopiańskiego. Na szczęście wiele z tradycyjnych góralskich chałup zachowało się w doskonałym stanie i są dla Zakopanego tym, czym dla Warszawy jest Starówka.

Ciekawostka

Co rok późnym latem na najstarszej zakopiańskiej ulicy odbywa się Święto ulicy Kościeliskiej. W programie m.in. przejazd bryczkami oraz liczne konkursy, w których startują gaździny i gazdowie, konkurs na najlepsze ciasto, na najlepszą nalewkę, na najlepiej ubraną gaździnę „Przezieracka skrzyni”, na „hrubego gazdę” ulicy Kościeliskiej oraz na śpiew pasterski solowy i grupowy.