Willa Witkiewiczówka Zakopane
ul. Antałówka 9, 34-500 Zakopane
Region turystyczny: Tatry i Podhale
Willę w latach 1903–1904 ufundował Jan Witkiewicz, brat Stanisława. Zaprojektował ją syn fundatora Jan Koszczyc Witkiewicz, zapewne razem ze stryjem Stanisławem Witkiewiczem, a postawił Wojciech Roj. Początkowo willę nazwano Na Antołówce. Po śmierci Jana Witkiewicza w 1920 roku, dom odziedziczyły jego dzieci, Jan Koszczyc Witkiewicz i jego siostra Maria Witkiewiczówna zwana Dziudzią. W okresie międzywojennym mieszkały tu dwie Marie Witkiewiczówny, siostra Stanisława zwana Ciocią Mery oraz Maria Witkiewiczówna wspomniana już Dziudzia. Po śmierci matki w latach 1931–1939 mieszkał tu Stanisław Ignacy Witkiewicz Witkacy, miał pracownię malarską i prowadził Firmę Portretową. Wówczas przyjęła się nazwa Witkiewiczówka. W nocy z 22 na 23 sierpnia 1939 roku Witkacy w swej pracowni namalował ostatni portret, następnego dnia opuścił Zakopane i więcej tu nie powrócił.
W 1945 roku Maria Witkiewiczówna wydzierżawiła dom Stowarzyszeniu Historyków Sztuki, które do 1955 roku prowadziło tu Dom Pracy Twórczej. Od 1956 roku był tu Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego i ośrodek wypoczynkowy Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Budowlanego. Po śmierci Marii Witkiewiczówny właścicielami willi zostali spadkobiercy, dzieci Jana Koszczyca-Witkiewicza, od których w 1969 roku dom odkupił Związek Zawodowy Pracowników Budownictwa. Na początku 1992 roku budynek przejęła Spółka Akcyjna Energopol. Wykonano kolejny remont i postawiono domki wczasowe.
Witkiewiczówka kilkakrotnie zmieniała właścicieli, w 2001 roku trafiła w ręce prywatne, a urządzony w niej pensjonat po remoncie otrzymał od generalnego konserwatora zabytków wyróżnienie za wzorowo wykonane prace remontowo-konserwatorskie.
Jest to obszerna, parterowa willa z mieszkalnym poddaszem, drewniana konstrukcji zrębowej, wzniesiona na rzucie zbliżonym do wydłużonego prostokąta i podpiwniczona, posadowiona na wysokiej kamiennej podmurówce z arkadami. Kryje ją gontowy dach siodłowy z facjatami oraz balkonami w szczytach. Przed południową elewacją znajduje się odkryta weranda przechodzącą w obszerny podcień. Elewację zachodnią urozmaica przeszklona weranda, a północną ganek i kryta galeryjka. Podwójne okna typu polskiego i weneckie wieńczą łuki. Drzwi są płycinowe i klepkowe. Willę wzniesiono w zmodernizowanym stylu zakopiańskim pozbawionym bogatej ornamentyki snycerskiej w dekoracji elewacji. Detal architektoniczny zdobi balustrady i odrzwia, rysie i kominy oraz szczyty dachu słoneckami i pazdurami. Willa ogrodzona jest ozdobnym, żerdziowym płotem.
Wewnątrz drewniane, belkowe stropy wspierają sosręby z ludowymi motywami. Zachowały się też kaflowe piece.