Pierwsza kolekcja muzealna w Nowym Targu powstała przed I wojną światową w budynku nowotarskiego Gimnazjum pod kierunkiem profesora Kazimierza Barana. Obecne zbiory muzeum liczą ponad 7000 eksponatów zgromadzonych w kilku działach: etnograficznym, artystyczno-historycznym i przyrodniczym. Udostępnione są na wystawach czasowych oraz stałej zatytułowanej: „Nowy Targ na przełomie XIX i XX wieku, miasto którego już nie ma”. Na wystawie tej pokazanych jest kilka warsztatów rzemieślniczych: szewstwo, bednarstwo, garncarstwo, kuśnierstwo, tkactwo, kowalstwo, stolarstwo oraz wnętrze oficyny drukarskiej. Eksponaty to w przeważającej części dary mieszkańców Nowego Targu i miejscowości na Podhalu, Spiszu i Orawie.

Muzeum od 1994 roku mieści się w budynku ratusza miejskiego, jednego z najbardziej reprezentacyjnych budynków Nowego Targu. Pierwsze wzmianki o nowotarskim ratuszu pochodzą z XV wieku - spłonął on jednak podczas wielkiego pożaru miasta w 1601 roku. Znany jest opis ratusza z XVIII w. jako budynku: okazałego, drewnianego z podcieniami na słupach, krytego gontem. Był siedzibą wójta, burmistrza z rajcami oraz sądu ławniczego. Pierwsze opisy murowanego ratusza w Nowym Targu pojawiają się w połowie XIX wieku. W okresie międzywojennym mieściły się w ratuszu również sklepy i pracownie krawieckie. Aktualny kształt nowotarski ratusz zawdzięcza burmistrzowi Jakubowi Podkanowiczowi, który przebudował i zmodernizował go na przełomie XIX i XX wieku. Obecnie ratusz jest budynkiem dwukondygnacyjnym, frontem zwróconym na południe - ku Tatrom, neoklasycystycznym z przeszkloną wieżą, na której znajduje się zabytkowy zegar. Wieża jest zakończona iglicą z mieczem, kołem tortur i gałązką palmy - atrybutami świętej Katarzyny - patronki miasta.

Od 2005 roku, pięć razy w ciągu dnia, rozlega się z wieży hejnał na melodię "Idzie Jasiek na zbój" autorstwa Józefa Titza.