Klasztor Ojców Kamedułów na Bielanach Kraków
Al. Konarowa 1, 30-248 Kraków
Region turystyczny: Kraków i okolice
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i klasztor ufundowano w 1604 roku. Jego wieże wznoszą się na Srebrnej Górze w otoczeniu Lasu Wolskiego nad doliną Wisły. Klasztor Kongregacji Eremitów Kamedułów Góry Koronnej z Eremem Srebrnej Góry jest jednym z dwóch czynnych w Polsce, a nazwa dzielnicy Bielany pochodzi od charakterystycznych białych mnisich habitów.
Pustelnicze zgromadzenie sprowadził do Polski marszałek wielki koronny Mikołaj z Podhajec Wolski w 1603 roku. Mnisi poszukiwali miejsca oddalonego od siedzib ludzkich, gdzie w spokoju mogliby chwalić Stwórcę. Wybór padł na Pagórki świętego Stanisława, należące do Sebastiana Lubomirskiego, który nie zamierzał odsprzedawać swych dóbr. Z pomocą przyszła żona właściciela, Anna Lubomirska, która podsunęła Wolskiemu pomysł wydania uroczystej uczty. W jej trakcie rozweselony Lubomirski przyobiecał gospodarzowi lesiste wzgórza. W podzięce Wolski podarował mu użytą podczas uczty srebrną zastawę. Stąd nazwa miejsca z eremami – Srebrna Góra.
Kościół i erem zbudowano w latach 1609–1630 według projektu włoskiego architekta Andrea Spezza. Klasztor powstał na wzór podobnych budowli włoskich, z zachowaniem szczególnej symetrii przestrzennej i usytuowaniem na osi wschód-zachód. Charakterystyczne dla budowli jest nietypowe usytuowanie trzeciej wieży. Bywali tu polscy królowie, między innymi: Władysław IV Waza, Jan Kazimierz podczas potopu szwedzkiego czy Jan III Sobieski przed wyprawą do Wiednia.
W skład zespołu klasztornego wchodzą kościół i dwa dziedzińce: północny ze studnią głębokości 70 metrów otoczony zabudowaniami klasztornymi z refektarzem i kuchnią oraz południowy z domem gościnnym, apartamentami fundatora i salą akustyczną. Na południe od furty znajduje się tak zwana Foresteria, w której zamieszkiwali w przeszłości wybitni goście. Kościół otacza jedenaście kaplic, a pod jego prezbiterium znajduje się kaplica i krypta, w której na 100 lat zamurowywane są szczątki zmarłych zakonników. Po upływie tego czasu przenoszone są one do zbiorowego grobowca. Do prezbiterium przylega kapitularz z licznymi malowidłami i zakrystia.
Wnętrze zdobią bogate sztukaterie z warsztatu Jana Baptisty Falconiego. W prezbiterium znajduje się obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, pędzla Michała Stachowicza. Wyjątkowy jest wizerunek Matki Boskiej Kamedulskiej Pani, namalowany w XVII wieku przez kamedułę ojca Wenatego z Subiaco. Natomiast w kaplicy Królewskiej widać obrazy Tommaso Dolabelli, nadwornego malarza dynastii Wazów. Biblioteka klasztorna zawiera cenny księgozbiór liczący ponad 11 tysięcy woluminów. Zespół klasztorny otacza rozległy las, w którym są wiszące ogrody, alejki i miejsca do kontemplacji. Teren otacza wielokilometrowy mur. Niezwykłość zespołu podkreśla nocna iluminacja.
Kameduli to zakon monastyczny, w którym pustelnicy żyją według surowych zasad świętego Benedykta. Milczący mnisi mieszkają w skromnych domkach pustelniczych z ogródkami, niektórzy w celach klasztornych. Nie odwiedzają się, spotykają się tylko podczas mszy, modlitw i kilku wspólnych posiłków w roku. Życie zakonnika to praca, modlitwa, lektura, kontemplacja, pokuta, post, samotność oraz brak dostępu do mediów i milczenie. Strój zakonny składa się z białego habitu z kapturem, a dzień zaczyna się o 3:30.
Kościół i klasztor można zwiedzać jedynie zgodnie z niezwykle surową regułą zakonu kamedułów. Mężczyźni wpuszczani są przez cały rok, w czasie otwarcia furty w godzinach 8.00-11.00 oraz 15.00-16.30. Natomiast kobiety mają wstęp do klasztoru jedynie w 12 dni w roku, co jest częścią długiej historii i tradycji klasztornej.
Kameduli posiadają obecnie 9 klasztorów na całym świecie, w których przebywa około 60 mnichów, w tym 20 z nich to Polacy.
W latach 2014-2023 zespół klasztorny ojców Kamedułów przeszedł kompleksową konserwację i renowację w ramach projektu „Ochrona dziedzictwa barokowego zespołu klasztornego OO. Kamedułów w Krakowie poprzez wykonanie prac konserwatorskich i remontowo - budowlanych wybranych elementów zespołu wraz z innowacyjnym poszerzeniem informacji." w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020.